Über uns

World Silesian Congress - O organizacji

World Silesian Congress to międzynarodowe zrzeszenie środowisk i organizacji śląskich. World Silesian Congress aspiruje do reprezentowania interesów politycznych i kulturowych wszystkich Ślązaczek i Ślązaków, czyli wszystkich mieszkanców europejskiego regionu Śląska, w tym mieszkających w diasporze. Członkami World Silesian Congress są reprezentatywne organizacje śląskie w poszczególnych państwach. World Silesian Congress dąży do budowania konsensusu między różnymi środowiskami śląskimi o różnych orientacjach.

Obszary działań:

Równość wszystkich Ślązaków
Kompetentność śląskich kadr
Przedsiębiorczość i gospadarka regionu
Wspieranie śląskich ruchów
Ślązacy w UE
Ślązacy poza granicami
Dialog w Europie środkowej
Dziedzictwo I i II Wojny Światowej
Zwalczanie postaw antyśląskich

Programy:

Rada WSC
WSC Zasłużeni dla regionu Śląsk
Ambasadorzy WSC
Eksperci WSC
WSC Women
Kongres WSC
Związek miast śląskich
Nagroda „Ślązak Roku”
WSC Claims & property

Dla kogo?

Zapraszamy wszystkich Ślązaków do naszej organizacji World Silesian Congress, w tym również tych rozsianych po całym świecie.

Bez względu na używany język, obywatelstwo, aktualne miejsce zamieszkania lub pochodzenie etniczne. Wszyscy Ślązacy są zaproszeni do udziału w World Silesian Congress.

Zjednoczmy się globalnie!

#ŚwiatowyKongresŚlązaków

Poczet władców śląska

Prawdopodobnie we wczesnym średniowieczu istniało na Śląsku państwo wieloplemienne, ale to tylko hipoteza, więc nieznani są jego władcy. Wiadomo natomiast, że od VI do niemal końca X w. był częstokroć politycznie związany ze swoimi południowymi, czesko-morawskimi sąsiadami Państwem Samona (z centrum na Morawach, obejmującym również Czechy), Rzeszą Wielkomorawską (obejmującą również Czechy) i Księstwem Czeskim (obejmującym również Morawy).

Od roku 985 stał się przedmiotem sporu Czech z Księstwem Gnieźnieńskim, które w 1025 przyjęło nazwę Królestwo Polskie. Trwała niemal permanentna wojna, wskutek których cały Śląsk dostał się w ręce polskich Piastów (999) i w całości wrócił w ręce czeskich Przemyślidów (1037), by później pozostać podzielonym, ale części Śląska nadal zmieniały właściciela.

Pierwszą próbą uregulowania sytuacji był zainicjowany przez cesarza rzymsko-niemieckiego (którego lennikami byli władcy Czech i Polski) układ w Quedlinburgu na mocy którego część Śląska opanowana przez czeskich Przemyślidów od Kamieńca na północy (dziś w powiecie tarnogórskim) po Prudnik, Opawę, Racibórz i Cieszyn na południu pozostała w granicach Księstwa Czeskiego, natomiast większość ziem śląskich z Wrocławiem i Opolem przyznano polskim Piastom, pod warunkiem płacenia za nie trybutu na rzecz władców Czech. Odmowy płacenia trybutu przez Piastów zaowocowały kolejnymi wyprawami wojennymi, które kończyły się dla Przemyślidów utratami kolejnych części Śląska.

Konflikt zakończył układ pokojowy w 1137, w którym polski książę Bolesław Krzywousty zrzekał się roszczeń do Opawy, Głubczyc, Prudnika i Kłodzka, a czeskie książę Sobiesław roszczeń do pozostałych ziem śląskich. Już w roku następnym Królestwo Polskie podzieliło się na księstwa (m.in. Śląsk), a najstarszy z Piastów (senior) otrzymał Śląsk i pryncypat, czyli zwierzchnią władzę nad całym Królestwem Polskim. Z części Śląska, która pozostała w granicach Czech, dopiero w 1269 utworzono odrębne Księstwo Opawskie.

Piastowie

1138-1146 | Władysław Wygnaniec - książę Śląska (1138-1159), princeps Królestwa Polskiego 1138-1146 (obalony i wygnany pod opiekę szwagra króla rzymskoniemieckiego Konrada).
1146-1163 bezpośrednią władzę nad Śląskiem miał nowy princeps Królestwa Polskiego - Bolesław Kędzierzawy, który ostatecznie w 1163, pod naciskiem cesarza rzymsko-niemieckiego Fryderyka Barbarossy, musiał zwrócić Śląsk synom Władysława Wygnańca, jednak najważniejsze nadodrzańskie grody obsadził swoimi wojskami.
1163-1172 | współwładza braci: Bolesław Wysoki - książę Śląska (1163-1201), Mieszko Plątonogi książę Raciborza (1163-1211). 1163-1166 zależni od princepsa Królestwa Polskiego, 1166-1172 wyrzucili obce wojska, odparli interwencję princepsa i stali się de facto niezależni.
1172 - 1201 | podział Księstwa Śląskiego: Bolesław Wysoki - książę Śląska, Mieszko Plątonogi - książę Raciborza, Jarosław - książę Opola, Konrad Laskonogi - książę Głogowa.
1172-1194 | ponownie zależni od kolejnych princepsów Królestwa Polskiego: Mieszka Starego i Kazimierza Sprawiedliwego, od 1194 całkowicie niezależni. Po śmierci ostatniego princepsa Kazimierza Sprawiedliwego w 1194 Królestwo Polskie ostatecznie przestało istnieć, bowiem ani jego syn Leszek Biały - książę Krakowa (tytułujący się na wyrost "księciem całej Polski"), ani obalony przezeń ostatni senior Mieszko Stary - książę Polski (dzisiejszej Wielkopolski), nie byli w stanie zdobyć pryncypatu. Zatem wszystkie księstwa piastowskie, w tym trzy księstwa na Śląsku, stały się niepodległe.
1202 - 1211 | Henryk Brodaty - książę Śląska, Mieszko Plątonogi - książę Raciborza i Opola, książę Krakowa od 1210, gdy poparty przez Henryka (który uzyskał od papieża przywrócenie zniesionego w 1178 senioratu dla Mieszka) zajął Kraków i bezskutecznie próbował uzyskać pryncypat w byłym Królestwie Polskim, żeby uniemożliwić to księciu Polski (dzisiejszej Wielkopolski) - Władysławowi Laskonogiemu - synowi ostatniego seniora lub księciu Krakowa - Leszkowi Białemu - synowi ostatniego princepsa. Piastowie śląscy nie chcieli podlegać władcom Królestwa Polskiego, więc sami próbowali uprzedzić innych pretendentów do władzy (identycznie jak Bolesław Chrobry w 1002 próbował zostać cesarzem rzymsko-niemieckim, ale podlegać władzy kolejnego cesarza nie chciał). Po śmierci Mieszka Plątonogiego, papież ponownie i ostatecznie zniósł seniorat na wniosek arcybiskupa Kietlicza.
1211 - 1230 | Henryk Brodaty - książę Śląska, Kazimierz - książę Opola.
1230 - 1238 | współwładza nad całym Śląskiem ojciec i syn: Henryk Brodaty - książę Śląska, od 1232 książę Krakowa (dziedziczny w zamian za odzyskanie Sandomierza dla małoletniego Bolesława Wstydliwego), Henryk Pobożny - książę Śląska, od 1234 książę Polski (dzisiejszej Wielkopolski). Małoletni następcy Kazimierza opolskiego otrzymali władztwo poza Śląskiem: Ziemie Kaliską i Rudzką (później zwaną Wieluńską).
1238 - 1241 | Henryk Pobożny - książę Śląska, książę Polski (dzisiejszej Wielkopolski), książę Krakowa. Mieszko Otyły - książę Opola, odzyskał księstwo w 1239, ale nadal uznawał zwierzchność księcia Śląska.
1241 - 1248 | Bolesław Łysy (Okrutny, Rogatka, Cudaczny) - książę Śląska, książę Krakowa tylko w 1241, książę Polski (dzisiejszej Wielkopolski) do 1247, od 1248 do śmierci już tylko książę Legnicy.
1248 - 1339 | rozdrobnienie feudalne Śląska.

Początkowo cztery odrębne państwa Księstwo Legnickie, Księstwo Wrocławskie, Księstwo Głogowskie, Księstwo Opolskie, finalnie aż 17 odrębnych, słabych militarnie, niepodległych państewek.

Scalić Śląsk próbował Henryk Probus - książę Wrocławia (1270-1290), który w 1280 poślubił córkę Władysława - księcia Opola i wraz z nim został lennikiem króla rzymsko-niemieckiego Rudolfa Habsburga, a w 1281 podporządkował sobie książąt dolnośląskich. Jednocześnie na księciu Polski wymusił zwrot Ziemi Wieluńskiej, a w 1289 zdobył strategiczny (leżący zaledwie 30 km od granic ówczesnego Śląska) Kraków, za którego spadkobiercę, jako potomek Henryka Pobożnego się uważał, jednak zmarł zaledwie rok później.

Tytulatury "książę Śląska" używało w tym czasie dwóch władców. Jednym był spadkobierca Probusa - Henryk Głogowczyk - de facto książę Głogowa (1274-1309), tytularnie książę Śląska, pan Głogowa, a także od 1296 jako spadkobierca epizodycznego króla Polski (1295-1296), czyli dzisiejszej Wielkopolski (poszerzonej wówczas o Pomorze Gdańskie) Przemysła II, książę Królestwa Polskiego, pan Poznania. Drugim był Bolko I - de facto książę Opola (1282-1313), tytularnie książę Śląska, pan Opola, od 1291 wasal króla Czech Wacława II. W obu przypadkach tytulatura oznaczała tylko ambicje władców, a nie realną władzę nad rozdrobnionym Śląskiem.

W 1327 większość śląskich władców, aby zabezpieczyć się przed agresją króla Polski Władysława Łokietka, została lennikami króla Czech Jana Luksemburskiego. Ostatecznie następca Łokietka - Kazimierz Wielki w 1335 zrzekł się nieuzasadnionych roszczeń do zwierzchności lennej najmłodszej, bocznej, kujawskiej linii Piastów mazowieckich nad księstwami śląskimi, władanymi przez najstarszą, śląską linię Piastów, a Jan Luksemburski zwierzchności lennej nad księstwami mazowieckimi i roszczeń do tytułu króla Polski.

20 kwietnia 1339 edyktem cesarza Ludwika Wittelsbacha, rywalizującego z Luksemburgami, powstaje nadrzędne Księstwo Śląskie z tytułem najwyższego księcia Śląska.

Wittelsbachowie

1339 - 1344 | Ludwik Wittelsbach - najwyższy książę Śląska, książę Bawarii (1294-1347), król rzymsko-niemiecki od 1314, król Italii od 1327, cesarz rzymsko-niemiecki (1327- 1348).

Luksemburgowie

1344-1346 | Jan Luksemburski - najwyższy książę Śląska, hrabia Luksemburga od 1309, król Czech od 1310. Zapoczątkował trwałą unię personalną Królestwa Czech i Księstwa Śląskiego.
1346 - 1378 | Karol Luksemburczyk - najwyższy książę Śląska, margrabia Moraw od 1334, hrabia Luksemburga 1346-1353, król Czech i król rzymsko-niemiecki od 1346, król Italii i cesarz rzymsko-niemiecki od 1355, elektor Brandenburgii 1373-1378. W 1348 uporządkował swoje państwo i przekształcił w trwałą unię personalną równorzędnych Królestwa Czech i Księstwa Śląskiego oraz niższych rangą Margrabstwa Morawskiego i Marchii Łuzyckiej - Koronę Czeską, do której inkorporował wszystkie podległe sobie, sąsiadujace ze sobą władztwa. Księstwo Śląskie powiększyło się o Księstwo Opawskie.
1378 - 1419 | Wacław Luksemburski - najwyższy książę Śląska, król Czech, król rzymskoniemiecki do 1400, książę Luksemburga od 1383.
1419 - 1437 | Zygmunt Luksemburski - najwyższy książę Śląska, elektor Brandenburgii od 1378, król Węgier i Chorwacji od 1387, król rzymsko-niemiecki od 1410, książę Luksemburga od 1419, król Czech de iure od 1420, de facto od 1436, król Italii od 1431.
cesarz rzymsko-niemiecki od 1433.
Habsburgowie
1438 - 1439 | Albrecht Habsburg - najwyższy książę Śląska, książę Austrii od 1404, margrabia Moraw od 1423, książę Luksemburga, król Czech, król Węgier i Chorwacji, król rzymsko-niemiecki od 1438.
1440 - 1457 | Władysław Pogrobowiec - najwyższy książę Śląska, książę Austrii (od 1453 arcyksiążę Austrii), król Czech, król Węgier i Chorwacji.

Podiebradowie

1458 - 1469 | Jerzy z Podiebradów - najwyższy książę Śląska, margrabia Moraw i Łużyc (zdetronizowany w 1469), król Czech do 1471.

Korwinowie

1469 - 1490 | Maciej Korwin - najwyższy książę Śląska, margrabia Moraw i Łużyc, od 1458 król Węgier i Chorwacji.

Jagiellonowie

1491 - 1498 | Jan Olbracht - książę Głogowa, najwyższy książę Śląska, od 1492 król Polski.

Otrzymał Księstwo Głogowskie i tytuł najwyższego księcia Śląska w zamian za rezygnację z roszczeń do tronu węgierskiego. Po wyborze na króla Polski nie zrzekł się śląskich włości, a wręcz przeciwnie w 1494 wykupił jeszcze śląskie Księstwo Zatorskie, które zmusił zbrojnie do hołdu lennego w 1456 jego poprzednik król Polski Kazimierz Jagiellończyk. Jan Olbracht próbował wykorzystać fakt zerwania w 1469 trwałej unii Księstwa Śląskiego z Królestwem Czeskim poprzez jego wejście w chwilową unię personalną z Królestwem Węgierskim i poprzez aktualną unię personalną chciał doprowadzić do trwałej unii Księstwa Śląskiego z Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. Jego plany pokrzyżował bunt przeciwko jego władzy w Księstwie Głogowskim, wskutek którego zrzekł się tego księstwa i tytułu najwyższego księcia Śląska.

1498 - 1516 | Władysław Jagiellończyk - najwyższy książę Śląska, od 1491 margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, od 1490 król Węgier i Chorwacji.
1516 - 1526 | Ludwik Jagiellończyk - najwyższy książę Śląska, książę Luksemburga, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, król Węgier i Chorwacji.
Habsburgowie
1526 - 1564 | Ferdynand I Habsburg - najwyższy książę Śląska, arcyksiążę Austrii od 1521, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, król Węgier i Chorwacji od 1526, król rzymskoniemiecki od 1531, cesarz rzymsko-niemiecki od 1558. Ponadto książę Luksemburga, Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Wirtembergii, Szwabii etc.
1564 - 1576 | Maksymilian Habsburg - najwyższy książę Śląska, arcyksiążę Austrii, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, król Węgier i Chorwacji od 1563, król rzymskoniemiecki od 1562, cesarz rzymsko-niemiecki od 1564. Ponadto książę Luksemburga, Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Wirtembergii, Szwabii etc.
1576 - 1611 | Rudolf Habsburg - najwyższy książę Śląska, arcyksiążę Austrii do 1608, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, król Węgier i Chorwacji do 1608, król rzymskoniemiecki od 1575, cesarz rzymsko-niemiecki od 1576. Ponadto książę Luksemburga, Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii etc.
1611 - 1617 | Maciej Habsburg - najwyższy książę Śląska, arcyksiążę Austrii od 1608, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech, król Węgier i Chorwacji od 1608, król rzymskoniemiecki, cesarz rzymsko-niemiecki od 1612. Ponadto książę Luksemburga, Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, landgraf Alzacji etc.
1617 - 1619 | Ferdynand II Habsburg - najwyższy książę Śląska zdetronizowany przez Sejm Śląski 1619, arcyksiążę Austrii, margrabia Moraw i Łużyc zdetronizowany w 1619, król Czech zdetronizowany przez Sejm Czeski 1919, król Węgier i Chorwacji 1618-1620, król rzymsko-niemiecki i cesarz rzymsko-niemiecki od 1619. Ponadto książę Luksemburga, Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Wirtembergii, Szwabii etc.

Wittelsbachowie

1619 - 1620 | Fryderyk Wittelsbach - najwyższy książę Śląska, margrabia Moraw i Łużyc, król Czech zdetronizowany w 1620 przez cesarza rzymsko-niemieckiego Ferdynanda II Habsburga, elektor Palatynatu Reńskiego 1608-1623 (od 1620 Palatynat Reński był pod okupacją Hiszpanii i Bawarii, a w 1623 cesarz Ferdynand II pozbawił Fryderyka rangi elektora przekazując ją jego katolickiemu krewnemu Maksymilinowi Wittelsbachowi - księciu Bawarii).

Fryderyk Wittelsbach był ostatnim włądcą niepodleglego Księstwa Śląskiego, niepodległego Królestwa Czeskiego, niepodległego Margrabstwa Moraw i niepodległej Marchii Łużyckiej, jako trwała unia personalna zwanych zbiorczo Koroną Czeską. Cesarz Ferdynand II Habsburg po odzyskaniu władzy i tytułów zabronił obrad sejmom wszystkich czterech krajów, a w 1627 ogłosił nowy statut Królestwa Czeskiego, w którym likwidował elekcję władcy i uznawał Śląsk, Czechy, Morawy i Łużyce za kraje dziedziczne dynastii Habsburgów. Korona Czeska utrzymała się formalnie do roku 1805, gdy powstało Cesarstwo Austrii, bowiem jako wyższej rangą wcześniej do Arcyksięstwa Austrii nie dało jej się włączyć, ale stała się tworem papierowym, a jej instytucje przeniesiono z Pragi i Wrocławia do Wiednia. Znikł również tytuł najwyższego księcia Śląska, zastąpiony tytułem książę Górnego i Dolnego Śląska.

Habsburgowie

Tytuł książę Górnego i Dolnego Śląska pojawia się w rozbudowanej tytulaturze wszystkich cesarzy rzymsko-niemieckich i austriackich z rodu Habsburgów od roku 1620 do 1918.

1620 -1637 | Ferdynand II Habsburg
1637 - 1657 | Ferdynand III Habsburg
1657 - 1705 | Leopold I Habsburg
1705 - 1711 | Józef I Habsburg
1711 - 1740 | Karol II Habsburg
1740 - 1780 | Maria Teresa Habsburg

W roku 1742 Habsburgowie stracili 9/10 ziem śląskich na rzecz pruskich Hohenzollernów (krewnych śląskich Hohenzollernów pozbawianych księstw przez Habsburgów) i już nigdy ich nie odzyskali. Pozostała 1/10, czyli Śląsk Austriacki nadal oficjalnie nazywał się Księstwem Górnego i Dolnego Śląska. Natomiast Hohenzollernowie przywrócili tytuł najwyższy (wielki) książę Śląska.

Linia Habsbursko-Lotaryńska

(tytularnie książęta Górnego i Dolnego Śląska, de facto władcy Śląska Austriackiego)

1780 - 1790 | Józef II Habsburg
1790 - 1792 | Leopold II Habsburg
1792 - 1835 | Franciszek Habsburg
1835 - 1848 | Ferdynand V Habsburg
1848 - 1916 | Franciszek Józef Habsburg
1916 - 1918 | Karol III Habsburg

Hohenzollernowie

(najwyżsi książęta Śląska, de facto władcy Śląska Pruskiego)

1742 - 1786 | Fryderyk II Wielki Hohenzollern
1786 - 1797 | Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern
1797 - 1840 | Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern

Od roku 1815 królowie pruscy (od 1871 jednocześnie cesarze niemieccy) do 1918 nadal używali tytułu wielkich książąt Śląska, ale od 1815 nie było już w granicach państwa Hohenzollernów Księstwa Śląskiego. Jego terytorium (oczywiście bez Śląska Austriackiego) połączono z Hrabstwem Kłodzkim i pruską częścią Górnych Łużyc i włączono bezpośrednio do Królestwa Prus, jako Prowincję Śląską.

1840 - 1861 | Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern
1861 - 1888 | Wilhelm I Hohenzollern
1888 | Fryderyk III Hohenzollern
1888 - 1918 Wilhelm II Hohenzollern

Nazwa Śląsk

Nazwa Śląska jest w niemieckich pracach z XIX wieku łączona z nazwą plemienia Silingów, wymienianych przez Ptolemeusza w II wieku. Według naukowców niemieckich nazwa Śląska i Silingów są etymologicznie powiązane.

Od lat 30. XX wieku prowadzone były lingwiści uznali że nie jest prawdopodobne by rdzeń Sil- (jakoby pochodzący od Silingów) mógł się zmienić w:

„Sleenzane” u Geografa Bawarskiego z ok. 845 r.,
„Zlasane” w dokumencie praskim z 1086 r.,
„Selenza”, w nazwie rzeki Ślęzy, w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku

Polscy lingwiści wywodzili słowo Śląsk od "ślęg" co oznacza wilgoć, słotę a to znajduje uzasadnienie w wilgotności góry Ślęży i rzeki Ślęzy płynącej przez rozległe mokradła.

Za tą hipotezą przemawia również fakt, że w języku czeskim nazwa Śląska brzmi Slezsko – zaczyna się od Sle- a nie Sil-. Również potwierdza to porównanie wymowy nazwy "Śląsk" w językach słowiańskich (Szląsko, Szląsk, Szlesko, Шлеска, górnołużycki Šleska) i germańskich (niem. Schlesien, niemiecko-śląski Schläsing), która pomimo innego zapisu jest podobna w brzmieniu.

Kwestia, czy nazwa Śląsk ma pochodzenie słowiańskie czy germańskie, jest rozstrzygnięta w ten sposób, że żadna z dwóch propozycji nie może zostać przyjęta. Podstawowa nazwa rzeki Œlêza powstała przed rozwojem dwóch dużych indoeuropejskich grup dialektów. Nie jest więc pochodzenia germańskiego ani słowiańskiego, ale należy do starej europejskiej hydronimii.